Ysgolion Arbennig a Gynhelir – Adroddiad Blynyddol | Annual Report
Mynd i'r cynnwys

Ysgolion Arbennig a Gynhelir

Mewnwelediadau Cynnar 2024-2025

Addysgu a dysgu

Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion mewn ysgolion arbennig a gynhelir yn gwneud cynnydd cryf oherwydd addysgu cefnogol, amgylcheddau cynhwysol, a phrofiadau dysgu bywyd go iawn difyr. Mae arferion sydd angen gwelliannau pellach yn cynnwys anghysondeb yn ansawdd yr addysgu, asesu heb ei ddatblygu’n ddigonol, a bylchau mewn cynllunio dilyniant a chefnogaeth i ddisgyblion sy’n siarad Cymraeg.

Beth sy’n mynd yn dda

  • Mae addysgu, gan gynnwys defnyddio staff cymorth, wedi’i deilwra’n dda yn gyffredinol i anghenion unigol, gyda staff yn defnyddio strategaethau amrywiol, technolegau cynorthwyol, a chymorth effeithiol i hyrwyddo dysgu, annibyniaeth, ac ymddygiad cadarnhaol.
  • Defnyddir amrywiaeth o ddulliau cyfathrebu, fel lleferydd, arwyddion a symbolau, yn gyson i helpu disgyblion i fynegi eu hunain a chael mynediad at ddysgu.
  • Mae disgyblion yn elwa o brofiadau ymarferol ac ystyrlon sy’n meithrin annibyniaeth, yn cefnogi dysgu sy’n gysylltiedig â gwaith, ac yn eu paratoi ar gyfer bywyd fel oedolyn.
  • Mae’r cwricwlwm wedi’i gynllunio’n gynyddol dda o amgylch diddordebau a lles disgyblion, gan arwain at gynnydd cryf, achrediad priodol, a phontio llwyddiannus.

Beth sydd angen ei wella

  • Mewn rhai gwersi, nid oes digon o her, cyflymder na pherthnasedd yn yr addysgu, ac nid yw’n diwallu anghenion dysgu unigol yn llawn.
  • Nid yw cynorthwywyr addysgu bob amser yn cael eu defnyddio’n effeithiol, gan arwain at golli cyfleoedd i gefnogi ac atgyfnerthu dysgu.
  • Mewn ychydig o ysgolion, mae cynllunio ar gyfer dilyniant mewn medrau allweddol fel llythrennedd, rhifedd a chymhwysedd digidol heb ei ddatblygu’n ddigonol ac nid yw wedi’i ymgorffori’n gyson.
  • Mae technoleg gynorthwyol gyfyngedig neu hen ffasiwn, ynghyd â defnydd anghyson o gefnogaeth weledol a synhwyraidd, yn rhwystro hygyrchedd ac ymgysylltiad i rai dysgwyr.
  • Mewn ychydig o ysgolion, mae cefnogaeth i ddysgwyr Cymraeg iaith gyntaf a llwybrau dilyniant clir yn parhau i fod yn gyfyngedig.

Llesiant, gofal, cefnogaeth ac arweiniad

At ei gilydd, mae disgyblion yn ffynnu mewn amgylcheddau cefnogol a meithringar lle mae perthnasoedd cryf, cefnogaeth wedi’i theilwra, a chyfleoedd ystyrlon yn eu helpu i deimlo’n ddiogel, yn cael eu gwerthfawrogi, ac yn barod ar gyfer y dyfodol. Mae angen gwelliant pellach i sicrhau mwy o gysondeb wrth osod targedau, cefnogaeth synhwyraidd ac ymddygiadol, mynediad cyfartal ôl-16, a mynd i’r afael â phroblemau presenoldeb parhaus.

Beth sy’n mynd yn dda

  • Mae staff yn meithrin perthnasoedd cynnes a didwyll gyda disgyblion, gan greu amgylcheddau meithringar sy’n cefnogi ymgysylltiad, lles emosiynol ac ymddygiad.
  • Mae disgyblion yn teimlo’n ddiogel, yn cael eu gwerthfawrogi, ac yn cael eu cefnogi oherwydd perthnasoedd cadarnhaol a systemau diogelu cadarn.
  • Mae staff yn deall anghenion unigol disgyblion ac yn defnyddio proffiliau un dudalen, cynlluniau datblygu unigol, ac ymyriadau arbenigol yn effeithiol, gan gynnwys ar gyfer anghenion cymhleth a chyfathrebu.
  • Mae gan ddisgyblion gyfleoedd ystyrlon i gyfrannu at fywyd yr ysgol drwy gynghorau, rolau arweinyddiaeth, a phrosiectau menter; clywir a gwerthfawrogir eu lleisiau.
  • Mae ysgolion yn gweithio’n agos gyda theuluoedd trwy gyfathrebu rheolaidd, gweithdai ac ymgysylltu â’r gymuned, gan gryfhau cefnogaeth gartref ac yn yr ysgol.
  • Mae dulliau rhagweithiol a therapiwtig yn helpu disgyblion i ddatblygu medrau hunan reoleiddio, lleihau achosion o ymddygiad heriol, a hyrwyddo lles emosiynol.
  • Mae cyngor gyrfaoedd effeithiol, cymwysterau a chynllunio pontio yn helpu disgyblion hŷn i baratoi ar gyfer annibyniaeth a bywyd fel oedolyn.

Beth sydd angen ei wella

  • Mewn rhai ysgolion, nid yw cynlluniau ystafelloedd dosbarth a mannau rheoleiddio synhwyraidd yn cyd-fynd yn dda ag anghenion disgyblion, gan gyfyngu ar annibyniaeth ac ymgysylltiad.
  • Mewn rhai ysgolion, mae anghysondebau yng nghywirdeb, perthnasedd a monitro targedau yn golygu nad yw’r targedau hyn bob amser yn cefnogi camau nesaf disgyblion mewn dysgu yn effeithiol.
  • Nid yw cefnogaeth ar gyfer rheoli ymddygiadau heriol lefel isel a chamreoleiddio synhwyraidd yn gyson ar draws pob ystafell ddosbarth a staff.
  • Mae rhai disgyblion yn wynebu mynediad cyfyngedig at addysg ôl-16 yn eu lleoliad presennol, gan arwain at gyfleoedd anghyfartal i ddatblygu.
  • Er gwaethaf ymyriadau cadarnhaol, mae presenoldeb yn parhau i fod yn rhy isel i ychydig o ddisgyblion, yn enwedig y rhai ag anghenion cymdeithasol ac emosiynol neu gyflyrau meddygol.

Arwain a gwella

Nodweddir y dirwedd arweinyddiaeth a gwella ar draws ysgolion arbennig gan arweinyddiaeth gref, sy’n cael ei gyrru gan werthoedd, diwylliannau cynhwysol, a llywodraethu ymroddedig, sydd i gyd yn cefnogi profiadau cadarnhaol i ddisgyblion a datblygiad staff. Fodd bynnag, mae heriau’n parhau o ran capasiti, gwerthuso a chynllunio, addasrwydd amgylcheddau dysgu, a chysondeb y ddarpariaeth yn wyneb pwysau staffio a galw cynyddol.

Beth sy’n mynd yn dda

  • Mae arweinwyr ar draws ysgolion yn darparu cyfeiriad tawel, strategol gyda gweledigaeth glir wedi’i gwreiddio mewn cynhwysiant, lles, a disgwyliadau uchel, yn aml yn wyneb heriau sylweddol.
  • Mae ysgolion yn meithrin amgylcheddau meithringar a chynhwysol lle mae disgyblion yn teimlo’n werthfawr, yn ddiogel ac yn hapus, wedi’u cefnogi gan berthnasoedd cryf a diwylliannau ymddygiad cadarnhaol.
  • Mae staff yn elwa o gyfleoedd dysgu proffesiynol strwythuredig ac ymatebol sy’n gysylltiedig â blaenoriaethau’r ysgol, gan gynnwys cydweithio â chyfoedion, partneriaethau allanol a hyfforddiant.
  • Mae llywodraethwyr yn dangos ymrwymiad cryf, gyda llawer yn chwarae rhan weithredol ym mywyd yr ysgol, gan gefnogi arweinyddiaeth a rheolaeth ariannol yn effeithiol.
  • Mae cydweithio amlasiantaethol a gwaith allgymorth yn gwella cefnogaeth i ddisgyblion ac yn hyrwyddo gwelliant yn y sector ehangach.

Beth sydd angen ei wella

  • Er bod gweithgareddau sicrhau ansawdd ar waith, nid yw synthesis, dadansoddi a defnyddio tystiolaeth werthuso wedi’u datblygu’n ddigonol mewn ysgolion lleiafrifol, gan gyfyngu ar yr effaith ar gynllunio gwella ysgolion.
  • Mae ehangu ysgolion cyflym mewn ychydig o ysgolion wedi arwain at amgylcheddau dysgu gorlawn neu anaddas, gan effeithio ar hygyrchedd, annibyniaeth, ac ehangder y cwricwlwm – yn enwedig i ddisgyblion ag anghenion corfforol neu synhwyraidd cymhleth.
  • Mewn rhai achosion, nid oes gan lywodraethwyr ddealltwriaeth fanwl o ansawdd yr addysgu a chynnydd disgyblion, gan leihau eu gallu i ddarparu her a chefnogaeth wybodus.
  • Mae lefelau uchel o absenoldeb staff a heriau recriwtio parhaus yn peryglu cysondeb mewn addysgu a chymorth lles.
  • Nid yw effaith dysgu proffesiynol yn cael ei gwerthuso’n gyson.
  • Mae systemau ar gyfer olrhain cynnydd disgyblion, yn enwedig yng nghyd-destun adrodd i lywodraethwyr, weithiau’n gyfyngedig neu’n brin o’r manylder sy’n angenrheidiol i gefnogi gwneud penderfyniadau sy’n seiliedig ar ddata.

Trosolwg o argymhellion o arolygiadau

At ei gilydd, cafodd chwe darparwr arolygiad, gydag un wedi’i roi mewn categori dilyniant. Rhoddwyd cyfanswm o 14 o argymhellion.

  • Derbyniodd pump o ddarparwyr (83%) argymhellion yn gysylltiedig ag ansawdd yr addysgu a’r dysgu , ac roedd un ohonynt mewn categori dilynol. Gofynnwyd i dri sicrhau bod arfer effeithiol yn cael ei rannu ar draws yr ysgol. Cynghorwyd y darparwr mewn categori dilynol i wella ansawdd a chysondeb yr addysgu ac i sefydlu system gyfathrebu gyson i gefnogi dealltwriaeth, mynegiant ac ymgysylltiad disgyblion.
  • Rhoddwyd argymhelliad i un darparwr (17%) yn ymwneud â lles, gofal, cefnogaeth ac arweiniad . Roedd hyn yn ymwneud â gwella presenoldeb grwpiau penodol o ddisgyblion.
  • Rhoddwyd argymhelliad i bum darparwr (83%) a oedd yn gysylltiedig ag arwain a gwella, ac roedd un ohonynt mewn categori dilynol. Gofynnwyd i dri weithio gyda’r awdurdod lleol i fynd i’r afael â materion yn ymwneud â’r amgylchedd dysgu, llety, trafnidiaeth gyhoeddus neu absenoldeb staff. Cynghorwyd tri i gryfhau prosesau hunan arfarnu. Roedd argymhellion ychwanegol yn cynnwys cryfhau arweinyddiaeth ar bob lefel, mireinio cynllunio datblygu i ganolbwyntio ar effaith blaenoriaethau ysgol gyfan ar ganlyniadau disgyblion a gwella’r defnydd o wybodaeth ysgol i lywio blaenoriaethau gwella cydlynol.

 

Arfer effeithiol a nodwyd yn ystod yr arolygiad

 

Ysgol Y Gogarth

Adroddiad arolygu: Ysgol Y Gogarth

  • Datblygu Cysylltiadau Effeithiol â Theuluoedd a’r Gymuned : Mae swyddog Ymgysylltu â Theuluoedd a’r Gymuned ( FaCE ) yr ysgol yn darparu cefnogaeth gref i deuluoedd, gan gynnwys cefnogaeth presenoldeb unigol a gweithdai. Mae cyfarfodydd eco-gyngor wythnosol sy’n cynnwys rhieni yn helpu i gryfhau’r berthynas rhwng yr ysgol a’r cartref.
  • Cefnogi Anghenion Disgyblion Drwy Weithio Amlddisgyblaethol : Mae timau amlddisgyblaethol yn darparu cefnogaeth lleferydd ac iaith, cyfathrebu, ymddygiadol a meddygol. Mae cydweithio effeithiol a dadansoddi ymddygiad yn cyfrannu at ostyngiad mewn digwyddiadau a gwell rheoleiddio emosiynol.

Ysgol Pen Coch

Adroddiad arolygu: Ysgol Pen Coch

  • Darpariaeth ar gyfer Dysgu Synhwyraidd: Mae’r ysgol yn cynnig profiadau synhwyraidd wedi’u cynllunio’n dda, gan gynnwys hydrotherapi ac archwilio cyffyrddol, wedi’u teilwra i broffiliau synhwyraidd unigol disgyblion. Mae’r rhain yn cefnogi cyfathrebu, rheoleiddio emosiynol, a datblygiad cyffredinol.
  • Trefniadau Pontio Effeithiol: Mae defnydd arloesol o rhithwir realiti  yn helpu disgyblion i ymgyfarwyddo â’u hysgolion newydd, gan sicrhau pontio llwyddiannus.

Ysgol Y Deri

Adroddiad arolygu: Ysgol Y Deri

  • Ymyriadau o Ansawdd Uchel a Thechnoleg Gynorthwyol: Mae’r ddarpariaeth ‘Launchpad’ a’r defnydd o dechnoleg VR/gemau yn gwella rheoleiddio emosiynol ac yn darparu mynediad cynhwysol at brofiadau i ddisgyblion ag anghenion cymhleth.
  • Cwricwlwm Galwedigaethol, Profiadau Awyr Agored, a Dysgu Proffesiynol: Mae cwricwlwm galwedigaethol cryf a gweithgareddau awyr agored yn meithrin annibyniaeth a gwydnwch. Mae datblygiad proffesiynol parhaus yn bersonol ac o ansawdd uchel, gan gefnogi arweinyddiaeth ar bob lefel.

Ysgol Greenfield

Adroddiad arolygu: Ysgol Greenfield

  • Cyfarfodydd Datrysiadau Aml-Asiantaeth [MASC] a Chefnogi Teuluoedd: Mae cydweithio aml-asiantaeth yn galluogi ymyriadau cyflym trwy gyfarfodydd MASC. Mae grŵp rhieni wythnosol “GRWP” yn cynnig canllawiau ymarferol ac yn cryfhau partneriaethau â theuluoedd.
  • Meithrin Datblygiad Proffesiynol Staff: Mae dysgu proffesiynol wedi’i wreiddio yn niwylliant yr ysgol, gyda chydweithio rhyngwladol a dulliau sy’n cael eu harwain gan ymholiadau yn sbarduno gwelliant ysgol gyfan a datblygu arweinyddiaeth.

Parc Lane School

Adroddiad arolygu: Parc Lane School

  • Cymorth hynod effeithiol ar gyfer lles ac ymddygiad: Mae’r Tîm Cymorth Disgyblion medrus a’r dulliau ysgol gyfan, cydlynol o ran therapi a darpariaeth arall yn cyfrannu’n dda iawn at ymddygiad enghreifftiol disgyblion.
  • Mae arweinyddiaeth gref, strategol wedi sbarduno gwelliant cyflym, gyda ffocws clir ar y cwricwlwm, ansawdd addysgu, a datblygiad proffesiynol: Mae diwylliant myfyriol ac atebol bellach yn sail i waith yr ysgol, wedi’i gefnogi gan hunan arfarnu cadarn a datblygiad staff wedi’i dargedu.